سرعت در کار خیر، ارزش آن را بیشتر مى کند - آکا

سرعت در کار خیر، ارزش آن را بیشتر مى کند

سرعت در کارهای خوب 

لَیْسُواْ سَوَاء مِّنْ أَهْلِ الْکِتَابِ أُمَّةٌ قَآئِمَةٌ یَتْلُونَ آیَاتِ اللّهِ آنَاء اللَّیْلِ وَهُمْ یَسْجُدُونَ(آل عمران ـ 113)
اهل کتاب همه یکسان نیستند، طایفه‏اى از آنها (به طاعت خدا) ایستاده، آیات الهى را در دل شب تلاوت مى‏ کنند و سر به سجده مى‏ نهند.

نکات آیه:

این آیه و آیه بعد، صفات خوب گروهى از اهل کتاب را بیان مى ‏دارد که عبارت است از قیام به اطاعت خدا، تلاوت کتاب آسمانى، سجده، امر به معروف و نهى از منکر و سرعت در کارهاى خیر. شاید همین اعمال، بیانگر «بِحَبْلٍ مِنَ اللَّهِ» در آیه قبل باشد.
همان گونه که تلاوت قرآن براى مسلمین به همراه اقامه نماز مورد ستایش الهى است، تلاوت کتب آسمانى، همراه با عبادت و سجده براى اهل کتاب نیز مورد ستایش است.

«یَتْلُونَ»، «یَسْجُدُونَ» خداوند در این آیه به ارزش علم، عمل، تداوم، نشاط و عشق و جهت داشتن اشاره کرده است.

با کلمه «یَتْلُونَ» به علم، با کلمه «یَسْجُدُونَ» به عمل، با عبارت «آناءَ اللَّیْلِ» به تداوم و با کلمه «قائِمَةٌ» به عشق و نشاط و با عبارت «آیاتِ اللَّهِ» به جهت اشاره کرده است.

پیام‏ های آیه:

1ـ خوبى و کمال را از هر گروه و طایفه‏اى که باشد، بپذیریم و بدان اقرار کنیم. در کنار انتقاد از دیگران، از خوبى‏ هاى آنان غافل نشویم. «مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ أُمَّةٌ قائِمَةٌ»
2ـ یکى از راه هاى جذب و دعوت دیگران، اقرار و اعتراف به کمالاتِ آنان است. «مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ أُمَّةٌ قائِمَةٌ»
3ـ عبادت، نیاز به همّت، جدّیت، عشق و آمادگى دارد. «أُمَّةٌ قائِمَةٌ»
4ـ تلاوت آیات خدا و سجده‏ هاى شبانه، موجب ستایش خداوندى است. «یَتْلُونَ آیاتِ اللَّهِ آناءَ اللَّیْلِ»
5ـ تلاوت آیات الهى و سجده به درگاه او، قیام به امر الهى است. «قائِمَةٌ یَتْلُونَ»
6ـ شب و بالاخص سحر، بهترین وقت براى مناجات است. «آناءَ اللَّیْلِ»
7ـ عالى‏ ترین حالات عبادت، سجده است. «وَ هُمْ یَسْجُدُونَ»

یُوْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَیُسَارِعُونَ فِی الْخَیْرَاتِ وَأُوْلَئِکَ مِنَ الصَّالِحِینَ (آل عمران ـ 114)

وَمَا یَفْعَلُواْ مِنْ خَیْرٍ فَلَن یُکْفَرُوْهُ وَاللّهُ عَلِیمٌ بِالْمُتَّقِینَ (آل عمران ـ 115)
آنان به خدا و روز قیامت ایمان دارند و امر به معروف و نهى از منکر مى‏کنند و در کارهاى خیر شتاب مى ‏ورزند و آنان از افراد صالح و شایسته هستند. و آنچه از خیر انجام دهند، هرگز درباره آن ناسپاسى نبینند و خداوند به (حال) پرهیزکاران داناست.

نکات آیه:

همان گونه که در سوره‏ى بقره آیه 3، در کنار ایمان، نماز مطرح شده است، «الَّذِینَ یُوْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ» در این آیه نیز در کنار ایمان، امر به معروف و نهى از منکر آمده است.

«یُوْمِنُونَ»، «یَأْمُرُونَ» شیوه‏ى قرآن آن است که امر به معروف را قبل از نهى از منکر مى ‏آورد. آرى، اگر درهاى معروف باز شود، راه منکر بسته مى‏ شود.

ازدواج آسان، جلو فحشا را مى ‏گیرد. نماز، انسان را از فحشا و منکر باز مى‏ دارد. اشتغالِ صحیح مى ‏تواند مانع فسادهاى اجتماعى گردد. شخصیّت دادن به افراد، آنان را از سقوط به ابتذال باز مى‏ دارد.
صالحان کسانى هستند که همگان آرزوى ملحق شدن به آنان را دارند: «وَأَلْحِقْنِی بِالصَّالِحِینَ» (شعراء، 83) و هر مسلمانى در هر روز، پنج مرتبه به آنان سلام مى‏کند. «السلام علینا و على عباد الله الصالحین»

در بینش الهى، هیچ عمل صالحى ضایع نمى ‏شود. «فَلَنْ یُکْفَرُوهُ» البتّه چنان که در قرآن مى ‏خوانیم: «إِنَّمَا یَتَقَبَّلُ اللّهُ مِنَ الْمُتَّقِینَ» (مائده، 27) شرط قبولى، ایمان و تقواست، لذا در اینجا مى ‏فرماید: ما خود مى‏ شناسیم که متّقین چه کسانیند که باید عملشان مورد قبول واقع شود.

نظر صاحب تفسیر هدایت دربارۀ این آیه:

این آیه، آن نظر قشرى منتسب به اسلام را نفى مى‏ کند که بنابر آن هر کس شهادت کلامى به مسلمان بودن بدهد، مسلمان و بهشتى است و هر کس چنین نکند از اهل دوزخ است هرگز ...

خدا پیش از گفته ‏ها به کردارها و اعمال نگاه مى‏ کند.

پیام ‏های آیه:

1ـ امر به معروف و نهى از منکر، در ادیان دیگر نیز مطرح بوده است. «أَهْلِ الْکِتابِ»، «یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ»
2ـ سجده ‏هاى سحر باید همراه با امر و نهى در روز باشد. «یَسْجُدُونَ»، «یَأْمُرُونَ»
3ـ سرعت در کار خیر، ارزش آن را بیشتر مى‏ کند. «یُسارِعُونَ فِی الْخَیْراتِ»
4ـ سبقت و سرعت صالحان در نیکى ‏ها، موسمى نیست دائمى است. «یُسارِعُونَ»
5ـ افراد صالح، کسانى هستند که با نشاط و شتاب، به سراغ هر کار خیرى مى ‏روند، نه فقط بعضى از کارها. «الْخَیْراتِ»
6ـ ایمان، عبادت، تلاوت، امر به معروف و نهى از منکر و سرعت در کار خیر انسان را در زمره صالحان مى ‏برد. «أُولئِکَ مِنَ الصَّالِحِینَ»

تفسیر اجمالی دو آیه: روح حق‏ جویى اسلام‏

لَیْسُوا سَواءً مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ أُمَّةٌ قائِمَةٌ یَتْلُونَ آیاتِ اللَّهِ آناءَ اللَّیْلِ ...
به دنبال مذمت هاى شدیدى که در آیات گذشته از قوم یهود به عمل آمد، قرآن در این آیه براى رعایت عدالت و احترام به حقوق افراد شایسته، و اعلام این حقیقت که همه آنها را نمى ‏توان با یک چشم نگاه کرد مى ‏گوید:
"اهل کتاب همه یکسان نیستند، و در برابر افراد تبه‏کار، کسانى در میان آنها یافت مى ‏شوند که در اطاعت خداوند و قیام بر ایمان ثابت قدمند و پیوسته در دل شب آیات خدا را تلاوت مى‏ کنند، و در برابر عظمت پروردگار به سجده مى ‏افتند، به خدا و روز رستاخیز ایمان دارند، و به وظیفه امر به معروف و نهى از منکر قیام مى ‏کنند، و در کارهاى نیک بر یکدیگر سبقت مى ‏گیرند، و بالآخره آنها از افراد صالح و با ایمان هستند".

و به این ترتیب قرآن از اینکه نژاد یهود را به کلى محکوم کند، و یا خون آنها را کثیف بشمرد، خوددارى کرده، و تنها روى اعمال آنها انگشت مى‏ گذارد، و با تجلیل و احترام از افرادى که به اکثریت فاسد نپیوستند و در برابر ایمان و حق تسلیم شدند به نیکى یاد مى‏ کند، و این روش اسلام است که در هیچ مورد مبارزه او، رنگ نژادى و قبیله‏اى ندارد، و تنها بر محور عقائد و اعمال و رفتار افراد دور مى ‏زند.
وَ ما یَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ فَلَنْ یُکْفَرُوهُ

این آیه در حقیقت مکمل آیات قبل است، و مى‏ فرماید: "این دسته از اهل کتاب در برابر اعمال نیکى که انجام مى‏ دهند پاداش شایسته خواهند داشت"، یعنى هر چند در گذشته مرتکب خلاف هایى شده باشند اکنون که در روش خود تجدید نظر به عمل آورده‏اند و در صف متقین و پرهیزگاران قرار گرفته‏اند، نتیجه اعمال نیک خود را خواهند دید و هرگز از خدا، ناسپاسى نمى ‏بینند!.
وَ اللَّهُ عَلِیمٌ بِالْمُتَّقِینَ با اینکه خداوند به همه چیز آگاهى دارد. در این جمله فرموده است: "خداوند از پرهیزکاران آگاه است" گویا این تعبیر اشاره به آن است که افراد پرهیزگار با اینکه غالباً در اقلیت هستند، و مخصوصاً در میان یهودیان معاصر پیامبر اقلیت ضعیفى را تشکیل مى ‏دادند و طبعاً باید چنین افراد قلیلى به چشم نیایند، اما از دیده تیزبین علم و دانش بى پایان پروردگار هرگز مخفى نمى ‏مانند و خداوند از آنها آگاه است و اعمال نیک آنها، کم باشد یا زیاد، هرگز ضایع نمى ‏شود.

بحث لغوی:

"آناء" در اصل جمع "انا" (بر وزن وفا) و "انا" (بر وزن غنا) به معنى اوقات است.
به کار بردن کلمه "کفر" در آیه در برابر "شکر" است، زیرا شکر در اصل به معنى اعتراف به نعمت است و کفر و کفران به معنى انکار آن است یعنى خداوند هیچ گاه اعمال نیک آنها را نادیده نخواهد گرفت.
یسارعون: مسارعه در آیات قرآن ظاهراً براى کثرت و مبالغه است و به معنى بسیار شتاب کردن مى‏باشد.

منابع:
تفسیر نمونه، ج 3
تفسیر نور، ج 2
تفسیر احسن الحدیث، ج 2
تفسیر هدایت، ج 1

گردآوری: بخش دین واندیشه آکاایران