
در این بخش از سایت آکاایران مطالبی درمورد واژه شناسی قرآن کریم را برای شما آماده کرده ایم ، امیدواریم که مورد توجه شما قرار گیرد.
الاب
در عربی به معنای پدر است و هر چیزی را که سبب ایچاد ، اصطلاح و یا ظهور چیزی شود را پدر می نامند.
و به همین دلیل است که پیامبر اکرم (ص) پدر مومنین است و خداوند متعال می فرماید:
النَّبِیُّ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَأَزْوَاجُهُ أُمَّهَاتُهُمْ ( بقره:٦)
در برخی از قرائات آمده است که «و هو اب لهم» یعنی و پیامبر پدر ایشان است1. و روایت شده است که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم ) به حضرت علی (علیه السلام) فرمودند: «یا علی من و تو پدران این امتیم»2 و در حدیث دیگری روایت شده است که پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند: «هر سببی و هر نسبی در روز قیامت قطع خواهد شد غیر از سبب و نسب من»3 که در این بیان اشاره ای است به همان معنای ذکر شده.
در عرب گفته می شود « ابوالاضیاف» (پدر میهمانان) بخاطر تفقد و همربانی که به میهمانان دارد و به کسی که باعث برافروخته شدن جنگ می شود «ابوالحرب» گفته می شود.
همچنین هنگامی که «عمو و پدر» را با هم بخواهند استعمال کنند از کلمه «ابوین» استفاده می کنند همینطور به «مادر و پدر» و «پدر و پدربزرگ» هم «ابوین» اطلاق می شود.
بعنوان مثال هنگامی که در قرآن قصه یعقوب را بیان می کند می فرماید:
أَمْ کُنْتُمْ شُهَدَاءَ إِذْ حَضَرَ یَعْقُوبَ الْمَوْتُ إِذْ قَالَ لِبَنِیهِ مَا تَعْبُدُونَ مِنْ بَعْدِی قَالُوا نَعْبُدُ إِلَهَکَ وَإِلَهَ آبَائِکَ إِبْرَاهِیمَ وَإِسْمَاعِیلَ وَإِسْحَاقَ إِلَهًا وَاحِدًا وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ (بقره : ١٣٣)
درحالی که یعقوب فرزند اسحاق بود نه اسماعیل و اسماعیل عموی آنها بود.همچنین به معلم انسان «پدر» گفته می شود زیرا معلم سبب اصلاح و ظهور استعدادهای شخص است.
به همین دلیل برخی از مفسرین کلمه «آباء» (پدران) در آیه «بَلْ قَالُوا إِنَّا وَجَدْنَا آبَاءَنَا عَلَى أُمَّةٍ وَإِنَّا عَلَى آثَارِهِمْ مُهْتَدُونَ (زخرف : ٢٢)» را به اینگونه معنی کرده اند: «علمای ما که ما را با علم خود پروراندند» معنا کرده اند بدلیل این آیه از قرآن کریم:
«وَقَالُوا رَبَّنَا إِنَّا أَطَعْنَا سَادَتَنَا وَکُبَرَاءَنَا فَأَضَلُّونَا السَّبِیلا (احزاب : ٦٧)» پروردگارا ما از سروران و بزرگانمان اطاعت کردیم و آنها ما را گمراه نمودند.
گفته شده در آیه «أَنِ اشْکُرْ لِی وَلِوَالِدَیْکَ» (لقمان : ١٤)
منظور از «والدیک» پدر نسبی و معلمی است که او را تعلیم داده.
جمع «أب» ، «آباء» و «أبوّة» است و در اصل بر وزن فَعَلٌ و مانند عصاً و قفاً قواعد اعلال بر روی او اجرا شده است.
1- در قرائت ابن عباس، و أبی بن کعب چنین قرائت شده و در مصحف ابی بن کعب نوشته شده است و این قرائت شاذ و منسوخ است . [بعید نیست که کلمه و هو اب لهم تفسیر مزجی قرآن باشد چرا که ابن عباس و ابی بن کعب هر دو از مفسرین نیز بوده اند.]
2- قال علی علیه السلام «انا و انت أبوا هذه الأمة» بحار الأنوار 23 : 128 / 59
3- قال رسول الله صلی الله علیه واله: کل سبب و نسب منقطع یوم القیامة الا نسبی و سببی.